Projekt badawczy “Miejska Strefa Żywicielska. Zawody przyszłości na styku wsi i miasta”
Zadania dofinansowane z budżetu państwa Polskiego
Funduszy celowy Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Tytuł zadania: Miejska Strefa Żywicielska – zawody przyszłości na styku miasta i wsi
Wartości finansowania: 296 000 PLN
Całkowita wartość zadania: 296 000 PLN
Okres realizacji: 2024-2026
Krótki opis zadania:
Wraz z rosnącym znaczeniem suwerenności żywnościowej, polityką Zielonego Ładu oraz strategią Od Pola do Stołu konieczne staje się przemyślenie zawodu rolnika/rolniczki.
To zadanie nabiera szczególnego znaczenia w kontekście miejskich polityk przestrzennych i żywnościowych. Nowe potrzeby i oczekiwania mieszkańców miast i ich włodarzy przełożą się na nowe profile zawodowe w obrębie produkcji żywności i krajobrazu wsi. Dotyczy to takich zagadnień jak nowe źródła białka, tzw. superfoods, zwiększone zapotrzebowanie na produkty roślinne w diecie, rolnictwo w służbie ochrony i regeneracji środowiska, terapia zdrowia, rolnictwo miejskie itd. Wokół tych zagadnień wyrosną nowe specjalizacje – zawody przyszłości. Ich rozwój jest szczególnie istotny w miejskich strefach żywicielskich – obszarach produkcji żywności i krajobrazach rolniczych zlokalizowanych w mieście oraz jego bezpośredniej okolicy.
Celem realizowanych badań jest zdefiniowanie potencjałów i ograniczeń miejskiej strefy żywicielskiej oraz możliwości rozwijania zawodów przyszłości i związanych z nimi krajobrazów na styku wsi i miasta. Badania mają formę pilotażową i obejmują podwarszawski mikroregion Urzecze.
We współczesnych badaniach miejskich stref żywicielskich dominuje podejście systemowe. Zwraca się uwagę na sieciowy charakter, gdzie podmiotami sprawczymi są nie tylko rolnicy, ale także pośrednicy, urzędnicy, konsumenci, przedstawiciele różnych branży i profesji motywowanych przez kody kulturowe takie jak tradycja, prawo, marketing, etc. Jedną z metod diagnozowania i aktywowania stref żywicielskich jest podejście City Region Food System (CRFS), opracowane przez FAO (Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa) pod hasłem “wzmacniania miejsko-wiejskich powiązań dla odpornych systemów żywnościowych w czasach zmian klimatu”[1]. Punktem wyjścia jest określenie obszaru działań czyli wyznaczenie granic, co jest zadaniem trudnym i obarczonym ryzykiem arbitralności. W naszych badaniach proponujemy wykorzystanie koncepcji bioregionu. Bioregion to obszar geograficzny, który definiują specyficzne warunki przyrodnicze i praktyki społeczne.
[1]Źródło:https://openknowledge.fao.org/server/api/core/bitstreams/9ff9bb27-ec9a-49c4-9f7e-81253ee28 c9f/content
“Myśl bioregionalna zachęca nas do skupienia się na materialnych warunkach, które podtrzymują nasze życie, oferując nowe sposoby zrozumienia, w jaki sposób ludzie współewoluowali z krajobrazem i z aktorami pozaludzkimi. Angażuje się również w zmysłowe doświadczenie miejsca i krajobrazów.”[2]
[2] Wearne, S., Hubbard, E., Jónás, K., & Wilke, M. (2023). A learning journey into contemporary bioregionalism. People and Nature, 5, 2124–2140
Miasta są zarówno otoczone jak i przenicowane bioregionami. Wyrazistym przykładem bioregionu w strefie żywicielskiej Warszawy jest Urzecze. Obszar, który poprzez wyjątkowe warunki środowiskowe doliny rzecznej oraz bliskości Warszawy, wytworzył specyficzne powiązania biokulturowe. Bioregionalizm jest też swoistą praktyką poprzez, którą jego mieszkańcy angażują się w proces reinhabitacji kultywując stare i rozwijając nowe form koegzystencji ze środowiskiem, które definiujemy jako zawody przyszłości. W związku z tym zakres realizowanych badań dotyczy zarówno lokalnej tożsamości i rozpoznanie żywych tradycji, jak i podstaw przyrodniczych z nachyleniem rolniczym.
Zespół badawczy realizujący projekt:
Zespół analiz społecznych i krajobrazowych:
dr Maciej Łepkowski (kierownik projektu), mgr inż Agaty Jojczyk (zastępczyni kierownika), dr hab Beata J Gawryszewska, (Katedra Architektury Krajobrazu, Instytut Inżynierii Środowiska SGGW).
Zespół analiz przestrzennych:
dr inż. Aleksandra Nowysz, dr hab. Inż. Agnieszka Starzyk, mgr inż. Grzegorz Pasternak (Katedra Rewitalizacji i Architektury, Instytut Inżynierii Lądowej SGGW)
Zespół analiz agronomicznych:
dr inż. Aneta Perzanowska, dr inż. Magdalena Wijata (Katedra Agronomii, Instytut Rolnictwa SGGW).
