Wpisywanie cmentarzy…

„Wpisywanie cmentarzy w istniejące układy urbanistyczne i ruralistyczne w Polsce w aspekcie ładu przestrzennego na tle współczesnej europejskiej przestrzeni sepulkralnej”

[ “Planning cemeteries in the existing urban and rural structures in Poland, seen from the spatial order aspect, against the background of the contemporary sepulchral space”]

kierownik projektu: dr inż. Anna Długozima

NCN Sonata

nr rejestracyjny: 2016/23/D/HS4/03043

obszar badawczy: HS – Nauki Humanistyczne, Społeczne i o Sztuce

Celem naukowym projektu było:

• określenie stanu zasobów polskich cmentarzy założonych lub powiększonych po roku 2000;
• popularyzacja idei cmentarza jako wielowymiarowej przestrzeni cennej ze społecznego, kulturowego, funkcjonalnego i estetyczno-krajobrazowego punktu widzenia;
• ocena wpływu lokalizacji cmentarzy na ład przestrzenny;
• ocena prowadzonej w Polsce polityki w zakresie planowania i projektowania cmentarzy;
• ukazanie tendencji w zakresie planowania i projektowania cmentarzy w Polsce;
• opracowanie modeli współczesnych polskich cmentarzy w aspekcie ich lokalizacji, zagospodarowania oraz kompozycji;
• opracowanie scenariuszy rozwoju przestrzennego cmentarzy;
• porównanie polskich cmentarzy z grupą porównawczą – wytypowanymi cmentarzami europejskimi; · opracowanie wielokryterialnej metody oceny i wyboru optymalnego terenu na nowy cmentarz.

Efektem końcowym podjętego projektu było opracowanie narzędzi optymalizujących wyboru miejsca na cmentarz minimalizując pola konfliktów. Jednym z zakładanych rezultatów projektu była popularyzacja cmentarzy w środowisku naukowym przez pryzmat planowania zintegrowanego. Włączanie społeczeństwa w proces planistyczny i projektowy może przyczynić się do złagodzenia syndromu NIMBY (Not-In-My-BackYard), który wyłania się w Polsce przy okazji powiększania lub budowania nowego cmentarza. W tym kontekście, projekt aspirował do roli narzędzia edukującego i uwrażliwiającego polskie społeczeństwo w zakresie problematyki przestrzeni sepulkralnej. Z powodu braku interdyscyplinarnych opracowań – proces planowania cmentarzy jest wyzwaniem. W związku z tym, misją tego projektu było także upowszechnienie problematyki pogrzebu i cmentarza w praktyce projektowej. Wnioskodawca dążył także do wypracowania rekomendacji dla polskiej polityki przestrzennej w zakresie kształtowania miejsca cmentarzy w układach urbanistycznych i ruralistycznych. Rekomendacje wraz z wielokryterialną metodą oceny terenów predestynowanych na cmentarze oraz z modelami i scenariuszami rozwoju przestrzennego przyczynią się do usprawnienia procesu planistycznego i projektowego. Opracowanie zasad (paradygmatów) wpisywania współczesnych cmentarzy w krajobraz kulturowy pozwoli ochronić cmentarze historyczne, które obecnie ze względu na wyczerpującą się przestrzeń grzebalną i brak nowych inwestycji cmentarnych znajdują się pod presją intensywnego zagospodarowania. Co prowadzi do wycinki drzewostanu i degradacji ich kompozycji. W wymiarze społecznym projekt dążył do popularyzowania w polskim społeczeństwie idei cmentarza jako przestrzeni wielowymiarowej (przestrzeń pamięci, pochówku, sacrum, teren zieleni, przestrzeń publiczna), która poprzez lokalizację, jakość i charakter zagospodarowania przestrzennego wpływa na krajobraz oraz społeczeństwo. Praca znacząco uzupełniła polski stan wiedzy w zakresie interdyscyplinarnych badań cmentarzy.